Dokument.rtf. Mała Armenia, Mała Armenia, Sofene

Mała Armenia

Armenia w minionych okresach historycznych obejmowała znacznie większe terytorium, niż zajmuje dzisiejsza Republika Armenii, stąd opis historii tego kraju obejmuje także dzieje ziem wchodzących obecnie w skład innych państw, zwłaszcza Turcji, a także Azerbejdżanu i Syrii.

Arrarat - święta góra Ormian

Paleolityczne megality w Armenii.

Spis treści

1 Państwo Ararackie, Wielka i Mała Armenia

2 PrzypisyPrzypisy

3 Linki zewnętrzne

Wojowie z Armeni w chrakterystycznych czapkach.

Armenia pozostawała pod władzą Persów do czasu podbojów Aleksandra Macedońskiego, który po zwycięstwie nad Persją w 330 r. p.n.e. przyłączył do swego państwa cały obszar pokonanego kraju wraz z Armenią. W rzeczywistości władza Aleksandra nad Armenią miała czysto nominalny charakter – po pokonaniu Persji zarządzający Armenią namiestnicy króla perskiego uznali władzę macedońską, wobec czego zwycięskie wojska nie wkroczyły na obszar tego kraju, lecz kontynuowały podboje na wschodzie. W rezultacie po śmierci Aleksandra Macedońskiego satrapa Armenii Wschodniej Oront (Erwand) ogłosił się królem. Nowo powstałe państwo określane było mianem królestwa ararackiego, zaś jego stolicą był Armawir. Wkrótce kraj ten został podbity przez Antiocha Wielkiego, jednak niedługo potem, gdy Antioch poniósł klęskę w wojnie z Rzymianami, mianowani przez niego namiestnicy Armenii (prawdopodobnie wywodzący się ze starego ormiańskiego rodu królewskiego): Artakses I (orm. Artaszes) i Zariadres (orm. Zarech) ogłosili się władcami (189 r. p.n.e.). W wyniku tego powstały 3 ormiańskie państwa: Wielka Armenia (na wschód od Eufratu, pozostająca pod rządami Artaksesa), Mała Armenia (na zachód od Eufratu; władzę w tym kraju sprawował Mitrydat II – krewny i sojusznik Antiocha), oraz Sofena, położona w rejonie Diyarbakıru, gdzie rządził Zariadres.

Strabon, a za nim Pliniusz Starszy i Ptolemeusz opisują dokładnie ormiańskie ziemie i ich granice, i tak:

Wielką Armenię dzieliły od położonych na północy Pontu i Kolchidy Góry Knorskie, a od Iberii i Albanii – rzeka Çoruh; od położonej na wschodzie Medii – Araks i góry Atropateńskie, od południa kraj otaczały góry Nifackie, za którymi rozciągała się Asyria, zaś granicę z Mezopotamią stanowił Tygrys; na zachodzie, za rzeką Eufrat leżała Mała Armenia.

Mała Armenia była od północy oddzielona od Pontu przez kilka niewielkich pasm górskich, od wschodu – od Wielkiej Armenii – przez Eufrat, od południa – od Syrii i Cylicji – przez Taurus, a z zachodu, od Kapadocji – odgałęzieniami gór Antytaurusu.

Największy zasięg państwa Tigranesa Wielkiego

manuskrypt ormiański z V-VI w.

Dynastia Artaksydów panowała blisko 200 lat. Stolicą kraju w tym okresie był Artaszat, miasto położone nad Araksem, niedaleko starego grodu Armawir (i obecnego Erywania), założone przez Artaszesa w miejscu, które wg tradycji doradził mu Hannibal.

Najznamienitszym przedstawicielem tej dynastii był Tigranes Wielki (95-56 r. p.n.e.). W młodości był on zakładnikiem u Partów, którzy odnieśli zwycięstwo nad Ormianami, jednak po objęciu tronu pokonał Partów i zdobył na nich Atropatene (obecnie Azerbejdżan irański) oraz przyjął tytuł króla królów. Wkrótce potem zawarł sojusz z Mitrydatesem Eupatorem, przypieczętowany małżeństwem z jego córką, Kleopatrą. Następnie zajął Syrię i Palestynę, likwidując państwo Seleucydów. Na nowo podbitych ziemiach została założona druga stolica państwa – Tigranakert (łac. Tigranocerta), gdzie przesiedlił mieszkańców licznych greckich miast; odtąd kraj posiadał dwie równorzędne stolice. Pasmo sukcesów Tigrana przerwała wojna z Rzymianami pod wodzą początkowo Lukullusa, a następnie Pompejusza, w wyniku której w 63 r. p.n.e. utracił niemal wszystkie swe wcześniejsze podboje. Syn Tigrana, Artawezdes, został zdradziecko pojmany przez Marka Antoniusza i stracony.

Przypisy

David M. Lang, Armenia: Cradle of Civilization (Londyn: George Allen & Unwin, 1970) 50-1, 58-59.

Hovick Nersessian, «Highlands of Armenia», Los Angeles, 1998, Mr. Nersessian is in the New York Academy of Sciences.

The Early History of Indo-European Languages, Thomas V. Gamkrelidze and V. V. Ivanov Scientific American, March 1990, P.110.

J.Schmidth, Die Urheimat der Indogermanen und das europaische Zahlensystem, Weimar, 1890.

В.Илич-Свитич, Проблемы индоевропейского языкознания, Москва, 1964, ст. 3-12.

В.Георгиев, Вопросы языкознания, 1975, N5, ст. 9.

E.Masson, Recherches sur les anciens emprunte semitiques en grec, Paryż, 1967.

J.Mellart, The End of the Early Bronze Age in Anatolia and the Aegean – AJA, 1958, v. 62, N1 („Балканский лингвистический сборник”, Москва, 1977, ст. 6).

«Hayasa, ancestors of the Armenians»: International Dictionary of Historic Places, by Trudy Ring, Robert M. Salkin, Sharon La Boda, 1996, Taylor & Francis, ISBN 1-884964-03-6, p.250.

Encyclopedia of the Languages of Europe, by Glanville Price, 1998, Blackwell Publishing, ISBN 0-631-22039-9, p. 14.

Synchronized Chronology: Rethinking Middle East Antiquity, by Roger Henry, 2002, Algora Publishing, ISBN 0-87586-191-1, p. 173, cit. M. Chahin.

David Lang, Armenians, M, 2005, p. 126-129.

A Trip Through Historic Armenia, by Stephen G. Svajian, 1977, GreenHill Pub., s. 125–128.

K. Stopka, Armenia Christiana. Unionistyczna polityka Konstantynopola i Rzymu a tożsamość chrześcijaństwa ormiańskiego (IV-XV w.), Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2002, ISBN 8388857347, s. 35-36.

Basil I in Encyclopaedia Britannica. [dostęp 2007-02-06].

Armenia Sacra. [dostęp 2007-02-08].

Alp Arslan. [dostęp 2007-02-06].

Byzantium and Its Influence on Neighboring Peoples. [dostęp 2007-02-08].

Cilicia: A Historical Overview. [dostęp 2007-02-08].

Арам Джей. Киракосян – Британская дипломатия и армянский вопрос: с 1830х по 1914 гг, страница 58 (англ.).

Кругосвет. Армения.

Linki zewnętrzne

link= W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:

Historia Armenii

Historia Armenii (ang.)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]